ໂນຕດົນຕຣີສາກົນ (Solfege) ຫຼືເອີ້ນອີກວ່າ “ໂນຕໝາກຖົ່ວງອກ” ໄດ້ມີການພັທນາຢ່າງຕໍ່ເນື່ອງ ຕາມກາລະເວລາທີ່ຜ່ານມາ ຈົນເຖິງຍຸກປະຈຸບັນ ຊຶ່ງຂ້ອນຂ້າງຊັດເຈນແລະເປັນທີ່ຍອມຮັບໂດຍກວ້າງຂວາງ ເພື່ອໃຫ້ເຮົາສາມາດຂີດຂຽນແລະຈົດບັນທຶກສຽງດົນຕຣີ ເຂົ້າເປັນຮູບແບບລາຍລັກອັກສອນ ທີ່ທຸກຄົນສາມາດອ່ານແລະເຂົ້າໃຈໄດ້ໂດຍທົ່ວໆໄປ.
ນີ້ບໍ່ໄດ້ຫມາຍຄວາມວ່າຣະບົບປະຈຸບັນ ແມ່ນເປັນຣະບົບທີ່ດີທີ່ສຸດ, ໃນຄວາມເປັນຈິງແລ້ວ, ຍັງມີຣະບົບໂນຕດົນຕຣີແບບອື່ນ ຈໍານວນບໍ່ໜ້ອຍ ໄດ້ມີການພັທນາຢູ່ນອກມາດຕະຖານຕົ້ນຕໍຂອງຣະບົບ Solfege…
ຕົ້ນກຳເນີດຂອງໂນຕດົນຕຣີ “ຣະບົບໂຕເລກ” ຫຼື ຣະບົບ Jianpu…
ໃນຕົ້ນປີ ຄສ 1743, Jean-Jacques Rousseau ຊຶ່ງເປັນນັກດົນຕຣີ, ນັກກະວີ ແລະນັກຄົ້ນຄວ້າຊາວຝຣັ່ງເສດ, ໄດ້ນໍາສເນີຣະບົບຂອງໂນຕດົນຕຣີອີກແບບນຶ່ງ ຊຶ່ງມີເຫດຜົນທີ່ໜ້າເຊື່ອຖື ແລະງ່າຍກວ່າການນໍາໃຊ້ຣະບົບ Solfege ດັ້ງເດີມທີ່ສັບສົນ ຊຶ່ງຕ້ອງໄດ້ໃຊ້ເວລາຮໍ່າຮຽນແລະຝຶກຝົນເປັນເວລາດົນສົມຄວນ ຈຶ່ງຈະເສບຫຼືບັນເລງໄດ້ຢ່າງຄ່ອງແຄ້ວ.
ຣະບົບດັ່ງກ່າວ ໄດ້ຮັບການພັທນາຕໍ່ມາໂດຍ Pierre Galin ຊຶ່ງເປັນນັກດົນຕຣີ ແລະຄູສອນວິຊາຄະນິດສາດຢູ່ເມືອງ Bordeaux ໃນສມັຍນັ້ນ (ປະມານປີ ຄສ 1821) ໄດ້ຊອກຫາວິທີເພື່ອຈະເຮັດໃຫ້ນັກຮຽນ ທີ່ມີບັນຫາກັບການປາກເວົ້າແລະໄດ້ຍິນສຽງ (ເດັກເສັຽອົງຄະທາງຣະບົບຮັບຟັງແລະອອກສຽງ) ໃຫ້ສາມາດອ່ານຂຽນແລະເຂົ້າໃຈ ໂນຕສາກົນຣະບົບໝາກຖົ່ວງອກ (Solfege) ໄດ້ງ່າຍແລະສະດວກຂື້ນ, ໂດຍການນຳເອົາຕົວເລກ ມາແທນໂຕໂນຕໝາກຖົ່ວງອກ ເພື່ອໃຫ້ສາມາດຂຽນໃສ່ເຈັ້ຽທຳມະດາ ໂດຍບໍ່ຕ້ອງມີເສັ້ນບັນທັດ 5 ເສັ້ນຄືຂອງຣະບົບ Solfege ແຕ່ຍັງຮັກສາເຄື່ອງໝາຍຕ່າງໆທີ່ສຳຄັນຂອງຣະບົບ Solfege ໄວ້.
ໄລຍະເວລາອັນແນ່ນອນ ທີ່ຣະບົບ Jianpu ໄດ້ແຜ່ເຂົ້າມາຮອດປະເທດຈີນແມ່ນບໍ່ຮູ້ຈັກຄັກແນ່, ຮູ້ພຽງວ່າ ຣະບົບຂອງພາສາດົນຕຣີຊະນິດນີ້ ໄດ້ຖືກນໍາເຂົ້າໂດຍຊາວຝຣັ່ງເສດ ຜ່ານປະເທດຍີ່ປຸ່ນ ໃນຕອນທ້າຍຂອງສະຕະວັດທີ 19. ເພາະມີຂໍ້ມູນຈາລຶກຢູ່ສຸສານຂອງທ່ານ Sun Yat Sen (ປະທານາທິບໍດີຄົນທໍາອິດຂອງສາທາຣະນະຣັຖຈີນ ຫຼືໄຕ້ຫວັນ) ກ່າວເຖິງການມາຮອດຂອງຣະບົບ Jianpu, ທີ່ທ່ານໄດ້ຄົ້ນພົບໃນຣະຫວ່າງປີທີ່ຖືກເນຣະເທດໄປຢູ່ໃນເອີຣົບ, ໃນຊ່ວງປີ 1895 ແລະ 1911. ຈາກນັ້ນມາ, ຣະບົບ Jianpu ໄດ້ແຜ່ລາມໄປທົ່ວຂົງເຂດອາຊີຢ່າງໄວວາ ແລະປັດຈຸບັນເປັນສ່ວນໃຫຍ່ໃນປະເທດຈີນເອງ. ຣະບົບນີ້ຍັງຖືກນໍາໃຊ້ຢ່າງເປັນທາງການ ໃນປະເທດອິນໂດເນເຊັຽ ທັງໃນດ້ານດົນຕຣີທາງສາສນາແລະດົນຕຣີພື້ນເມືອງ.
ຕໍ່ມາ ຣະບົບໂນຕດົນຕຣີແບບໂຕເລກນີ້ ໄດ້ຮັບຄວາມນິຍົມນຳໃຊ້ຢ່າງແຜ່ຜາຍແລະກ້ວາງຂວາງ ຈາກຫຼາຍໆປະເທດໃນຂົງເຂດອາຊີ ອັນໄດ້ແກ່ ຈີນ, ຮົ່ງກົງ, ໄຕ້ຫວັນ, ມາເລເຊັຽ, ອິນໂດເນເຊັຽ, ຍີ່ປຸ່ນ… ອົສຕຣາລີ, ອັງກິດ, ອຽກລັ່ງ ແລະ ການາດາ ໃນເວລາຕໍ່ໆມາ. ນີ້ຈຶ່ງເປັນທີ່ມາຂອງ ໂນຕດົນຕຣີ “ຣະບົບໂຕເລກ” ຫຼື ຣະບົບ Jianpu ຫຼືຫຼາຍໆຄົນເອີ້ນວ່າ “ໂນຕຈີນ” ນັ້ນເອງ. ເພາະຣະບົບນີ້ ຍັງຄົງໄດ້ຮັບການນິຍົມໃຊ້ໃນບັນດາປະເທດອາຊີ ທີ່ໃຊ້ພາສາຈີນເປັນພາສາປາກເວົ້າຫຼັກ, ສ່ວນທາງພາກພື້ນຢູໂຣປ ແລະອື່ນໆ ແມ່ນມີການນຳໃຊ້ໜ້ອຍລົງ.
ຕົວຢ່າງໂນຕດົນຕຣີ ເພງ Amazing Grace ໃນຣະບົບໂນຕສາກົນ… ແລະເມື່ອຂຽນໃນຣະບົບໂຕເລກ Jianpu…
(ກະຣຸນາຕິດຕາມໃນບົດຕໍ່ໆໄປ…)
Paris, 09 ພຶສະຈິກາ 2023